TECHNIKI MOBILIZACJI STAWÓW
Wśród technik które przyczyniają się do przywrócenia prawidłowej ruchomości stawowej, szczególnie w zakresie tzw. gry stawowej (joint play) szczególne miejsce zajmują techniki mobilizacji stawów. Wyróżnić tu można dwa podstawowe rodzaje zabiegów:
1) mobilizacje bierne,
• mobilizacje ślizgowe,
• trakcje.
2) mobilizacje czynne stawów.
MOBILIZACJE STAWÓW BIERNE (bezpośrednie)
Polegają na pasywnym wykonywaniu specyficznych ruchów ślizgowych bądź trakcyjnych w obrębie stawów [3,6,7]. Celem jest usunięcie przyczyny zablokowania oraz przywrócenie pełnego zakresu ruchów biernych. Terapeuta używając odpowiedniej siły wykonuje powtarzalne przesuwanie względem siebie powierzchni stawowych, które jest określane czasem jako Shift [9,19]. Może też wywoływać rozwieranie powierzchni stawowych , co określa się jako gapping. Mobilizacje wykonuje się w kierunku zablokowanego ruchu stopniowo przekraczając jego barierę. Zakres ten obejmuje obszar pomiędzy ruchem fizjologicznym, a anatomicznym w kierunku zablokowanym. Dąży się do osiągnięcia granicy anatomicznej ruchu w danym kierunku. Ślizg musi być wykonywany zawsze równolegle do płaszczyzny leczniczej. Stąd istotne jest dobre poznanie budowy i biomechaniki stawów. Szczególnie w odniesieniu do mobilizacji stawów obwodowych obowiązuje tu przestrzeganie reguły wklęsło-wypukłej Kaltenborna. Przy ograniczeniu ruchomości kości o wypukłej powierzchni stawowej kierunek ślizgu jest przeciwny do kierunku ograniczenia ruchu. W przypadku wklęsłej powierzchni stawowej kierunek mobilizacji ślizgowej jest taki sam jak kierunek ruchu. Kaltenborn wyróżnia 3 stopnie ślizgu [5,15]: I° jest to bardzo delikatny bodziec praktycznie bez widocznego ruchu w stawie, o charakterze wibracji, lub oscylacji. Zawsze jest on równoległy do płaszczyzny leczniczej. II° powoduje napięcie tkanek ( m.in. torebki stawowej, więzadeł), które znosi swobodę ruchu. Wykonywany jest równolegle do płaszczyzny leczniczej oraz w kierunku ograniczenia. III° stosowany w celu rozciągnięcia tkanek w kierunku ograniczenia. Terapeuta musi ustawić staw w odpowiedniej pozycji, zapewnić dobrą stabilizację oraz zastosować właściwy chwyt celem skutecznego wykonania zabiegu. Stosując techniki mobilizacji ślizgowych należy używać lekkiej trakcji ( I° wg Kaltenborna) celem zrównoważenia ciśnienia wewnątrzstawowego [6,7,14]. W przypadku wystąpienia bólu w kierunku leczniczym można mobilizować w kierunku wolnym od bólu lub też zmienić stopień ślizgu na mniej intensywny.
TRAKCJE
To zabiegi polegające na oddalaniu od siebie kości tworzących staw. Zabieg jest wykonywany przy użyciu siły terapeuty, przy biernej postawie pacjenta. Wyjątkiem są tu trakcje proponowane przez Lewita które wykorzystują dodatkowo relaksację poizometryczną. Trakcje mogą być składową technik mobilizacyjnych lub manipulacyjnych, zwiększając ich bezpieczeństwo i efektywność. Mogą być również samodzielną techniką, szczególnie w przypadkach dolegliwości bólowych z powodu zbyt dużej kompresji w stawie. Zabiegi te mogą być wykonywane nawet w niektórych stanach ostrych skutecznie zmniejszając dolegliwości bólowe [6,7,9,10,18]. Kaltenborn wyróżnia trzy stopnie trakcji [6,7,15]: I° to delikatna trakcja bez wyraźnego oddalenia od siebie powierzchni stawowych. Jej działanie równoważy ciśnienie wewnątrzstawowe powodowane przez tonus mięśniowy lub przykurczone struktury. Zmniejsza zwarcie stawu czyniąc go rozluźnionym. Stosowana jest do testów trakcyjnych i ślizgowych oraz do wszystkich mobilizacji ślizgowych. Celem jest zmniejszenie bólu. II° znosi swobodę ruchu powodując napięcie okolicznych tkanek. Stosowana jest w testach trakcyjnych oraz przeciwbólowo. III° powoduje rozciąganie napiętych tkanek. Stosowana jest w testach trakcyjnych i do mobilizacji stawów.
MOBILIZACJE STAWÓW CZYNNE (pośrednie)
Są to zabiegi wykonywane przy użyciu siły mięśni pacjenta. Stosowane techniki wykorzystują się różne rodzaje napięcia mięśniowego: izometryczne, izotoniczne, oraz formy mieszane auksotoniczne. Celem jest uruchomienie zablokowanych stawów oraz redukcja bólu. W czasie tych zabiegów korzysta się z technik:
– relaksacji poizometrycznej,
– hamowania antagonistycznego,
– rytmicznych napięć mięśni,
– aktywnych ruchów w kierunkach niebolesnych.
Istotny jest tu ruch, bądź napięcie mięśni skoordynowane często z ruchem gałek ocznych oraz odpowiednią fazą oddechową. Zabiegi te mogą zastąpić niekiedy pasywne mobilizacje, czy manipulacje stawów [1,2,4,6,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,19]. Zakres pojęcia mobilizacji został w ostatnich latach rozszerzony w zakresie stosowanych technik jak i struktur objętych tego typu działaniem. Zalicza się tu między innymi mobilizacje uciskowe punktów spustowych, struktur nerwowych określanych jako neuromobilizacje. W osteopatii stosuje się trzewne techniki mobilizacyjne likwidujące napięcia i zrosty międzypowięziowe.
Jeśli chcesz zadbać o swoje zdrowie i wyeliminować wszelkie dolegliwości bólowe, skontaktuj się z wykwalifikowanym fizjoterapeutą, który wykonuje zabiegi w ramach usług fizjoterapia poznań, masaż poznań oraz rehabilitacja poznań. Dowiedz się więcej odwiedzając stronę internetową tego specjalisty.
BIBLIOGRAFIA
1. D’ Ambrogio K. J., Roth G.B. Positional Release Therapy. MOSBY, St. Louis. Missouri 1997. U.S.A.
2. Evjenth O., Hamberg J. Muscle stretching in manual therapy, a clinical manual two volumes. Institutio Grafico Silvio Basile. Italy, 2003.
3. Frisch H., Roex J. Terapia manualna, poradnik wykonywania ćwiczeń. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2001.
4. Hartman L. Podręcznik technik osteopatycznych w leczeniu manualnym kręgosłupa i stawów obwodowych. Wydawnictwo ZL Natura. Kielce 1999.
5. Kaltenborn F.M. Kręgosłup badanie manualne i mobilizacja. Wydawnictwo Rolewski. Toruń 1998.
6. Kaltenborn F.M. Manualne mobilizacje stawów kończyn. Wydawnictwo Rolewski. Toruń 1999.
7. Kaltenborn F.M. Manual Mobilization of the joints, The spine. OPTP, Mineapolis, Minnesota 2003, U.S.A.
8. Kokosz M., Saulicz E., Saulicz M. Możliwość zastosowania metody McKenzie w leczeniu dolegliwości bólowych górnego odcinka kręgosłupa. Fizjoterapia 1997. Tom 5,nr 2, 28-36.
9. Kwolek A. Rehabilitacja Medyczna Tom 2, Rehabilitacja Kliniczna. Wydawnictwo Urban & Partner Wrocław 2003.
10. Lewit K. Terapia manualna w rehabilitacji chorób narządu ruchu Wydawnictwo ZL Natura. Kielce 1999.
11. Mars-Pujszo J. Terapia bólów szyjnego odcinka kręgosłupa. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2002.
12. McKenzie R. A., The cervical and thorasic spine mechanical diagnosis and therapy. Spinal publications (N.Z.) LTD, Waikanae, New Zealand 1998.
13. McKenzie R. A. The lumbar spine mechanical diagnosis and therapy. Spinal publications (N.Z.) LTD, Waikanae, Wellington, New Zealand 1998.
14. Neumann H.D. Medycyna manualna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 1992.
15. Nowotny J. Podstawy Fizjoterapii podręcznik dla studentów AWF cz.2. Katowice 2000.
16. Rakowski A., Słobodzian J. Terapia manualna w zespołach bólowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Wydawca Centrum Terapii Manualnej dr A. Rakowskiego. Poznań 2001.
17. Rakowski A. Kręgosłup w stresie. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2008.
18. Skrzypek D. Postępowanie osteopatyczne w ostrej fazie bólów krzyża. Medycyna Manualna 2003,Tom VII, nr 3 i 4, 62-65.
19. Stodolny J. Choroba przeciążeniowa kręgosłupa. Wydawnictwo ZL Natura, Kielce.