| W słownikach medycznych termin ten jest wyjaśniany jako ogólna nazwa wszystkich chorób tkanki kostnej. Osteopatia w tym kontekście obejmuje więc takie pojęcia jak: osteopenia, hipostoza, osteomalacja, osteodystrofia, osteoporoza [14,30]. Stąd pojęcie „osteopatia” często jest kojarzone z osteoporozą. Jednak nie jest to jedyne wyjaśnienie tego słowa . Pod innym znaczeniem tego terminu, należy rozumieć metodę diagnozowania i leczenia zaburzeń czynnościowych organizmu, za pomocą technik manualnych [26]. | |
| Definicja | |
| Osteopatia to system leczenia manualnego dysfunkcji ruchomości stawowej i tkankowej powodujących lub przyczyniających pojawieniu się choroby, bądź będących wtórnymi jej następstwami. Jest to nieinwazyjny, sposób diagnozowania i terapii zaburzeń funkcjonalnych organizmu w obrębie narządów ruchu, oraz innych narządów i struktur. Cały system oparty jest na zabiegach manualnych i traktuje człowieka jako całość psychofizyczną. Osteopatia opiera się na szerokiej wiedzy z zakresu anatomii (topograficznej, czynnościowej, palpacyjnej), fizjologii, biomechaniki oraz patofizjologii. Ogromny nacisk w kształceniu osteopatycznym jest położony jest na rozwijanie zdolności manualnych, w tym precyzyjnej palpacji [34]. | |
| Jak powstała osteopatia? | |
| Twórcą osteopatii był amerykański lekarz Andrew Taylor Still (1828-1917). Rozczarowany nieskutecznością ówczesnej medycyny opracował system badania i leczenia, który nazwał osteopatią [1,2,5,6,10,11,12,13,16,17,18,21,22,23,24,25,26,33,34]. Dzięki wieloletniemu, wnikliwemu studiowaniu anatomii i biomechaniki człowieka, stosowana przez niego koncepcja diagnostyki i terapii okazała się niezwykle skuteczna [19]. Lecząc osiągał dobre efekty często w przypadkach, gdzie dotychczasowe metody zawodziły. Szeroka praktyka pozwalała mu rozwijać swoją metodę pracy z pacjentem oraz zbudowanie nowego systemu medycznego. W 1874r. Still ogłosił tezy medycyny osteopatycznej, której podstawą są następujące założenia: 1. Ciało jest całościa. 2. Struktura i funkcja są wzajemnie sprzężone. 3. Ciało ma stałą tendencję do samoleczenia. 4. Główna przyczyna chorób to zaburzenia ukrwienia tkanek na skutek upośledzonej ruchomości [16]. Niebywała skuteczność osteopatii powodowała rosnące zapotrzebowanie na ten sposób leczenia, co zaowocowało w 1892 roku otwarciem przez Stilla pierwszej szkoły w Kirksville w stanie Missouri, pod nazwą American School of Osteopathy (ASO) [10,11,16,17]. W 1898r. powstało pierwsze stowarzyszenie zrzeszające osteopatów o nazwie American Ostopathic Association (AOA). Od 1973 roku osteopatia została uznana jako część pełnoprawnej opieki medycznej w Stanach Zjednoczonych Ameryki. Dzięki temu osoba z tytułem Doctor of Osteopathy (D.O.), lekarz osteopata, ma tam takie same uprawniania co lekarz medycyny, Medical Doctor (M.D.) [7,8]. W Europie tytuł D.O. oznacza Diploma of Osteopathy, czyli dyplomowanego terapeutę koncepcji osteopatycznej, który nie posiada uprawnień lekarza medycyny jeśli nim nie jest. Ze szkoły Stilla wielu absolwentów zostało później nauczycielami tej koncepcji, oraz twórcami nowych metod terapeutycznego oddziaływania byli to m.in.:William Garner Sutherland, twórca osteopatii czaszkowej, zwanej terapią czaszkowo- krzyżową (carniosacral therapy) [9].John Martin Littlejohn, założyciel pierwszej europejskiej szkoły osteopatii w Wielkiej Brytani (1917r.), która istnieje do dziś w niezmienionej nazwie British School of Osteopathy.Drugim europejskim centrum osteopatii po Anglii, stała się Francja, gdzie dr Robert Lavezzari był tam pierwszym lekarzem praktykującym osteopatię (1919r.). Dzięki niemu powołano francuskie stowarzyszenie osteopatyczne, Société Francaise d’Osteopathie (1952r.) | |
| Edukacja osteopatyczna | |
| Dziś w Europie szkoły nauczające tego sposobu diagnozownia i lecznia znajdują się w: Austrii, Belgii, Grecji, Francji, Hiszpanii, Holandii, Luksemburgu, Niemczech, Portugalii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, oraz we Włoszech [5]. Europejska Federacja Osteopatii (EFO), która powstała w 1997r., zrzesza organizacje ostopatyczne poszczególnych krajów i pracuje nad:ujednoliceniem systemu edukacji we wszystkich szkołach,stworzeniem standardów opieki osteopatycznej,międzynarodową promocją medycyny ostopatycznej .Dyplomowanym osteopatą (D.O.) może zostać tylko lekarz medycyny lub mgr fizjoterapii (rehabilitacji ruchowej), którzy ukończyli studia podyplomowe trwające 5 lat lub minimum 1000 godzin zajęć. Są to zajęcia zarówno teoretyczne jak i praktyczne, gdzie duży nacisk położony jest na aspekt kliniczny. W Polsce od 2003r., we współpracy z belgijską szkołą Sutherland College of Osteopathic Medicine prowadzi się pierwsze pełnowymiarowe (pięcioletnie) szkolenia dla fizjoterapeutów i lekarzy z zakresu osteopatii [34]. | |
| Osteopatia dziś | |
| Współczesna osteopatia podobnie jak inne kierunki medyczne ewoluowała. Na przestrzeni dziesięcioleci udoskonalono diagnostykę i metody prowadzenia terapii. Jest to ciągle dynamicznie rozwijający się kierunek opieki medycznej. Wciąż prowadzone są badania które mają na celu m.in. optymalizowanie diagnozowania i manualnego leczenia pacjenta. Dzisiejszą osteopatię tworzą następujące działy:osteopatia narządu ruchuosteopatia trzewnaosteopatia czaszkowo-krzyżowaosteopatia ginekologicznaosteopatia pediatrycznaPodobnie jak inne koncepcje terapeutyczne tak i osteopatia składa się z dwóch zasadniczych części: 1. diagnostycznej 2. terapeutycznej | |
| Diagnostyka i terapia osteopatyczna | |
| Obejmuje badania i testy podobne do, różnica od samego początku polega na holistycznym spojrzeniu na pacjenta i jego dolegliwości. W dalszym etapie badania wykonywane są swoiste testy osteopatyczne oparte w dużej mierze na specyficznej i precyzyjnej palpacji. Terapeuta badając rejestruje określone objawy zgłaszane przez chorego, szuka ich źródeł, oraz wzajemnych między nimi powiązań. Istotą jest odnalezienie bezpośredniej przyczyny choroby, a nie koncentrowanie się wyłącznie na jej objawach [15,21,22,29,31]. Od prawidłowo przeprowadzonego badania, umiejętności analitycznego myślenia zależy hipoteza, stawiana w kontekście źródła dolegliwości i choroby pacjenta. Dopiero po spełnieniu tych warunków możliwe jest podjęcie działań terapeutycznych. W ogólnym zarysie badanie i postępowanie terapeutyczne można przedstawić następująco: 1) Wywiad. 2) Badanie oglądaniem. 3) Badanie funkcjonalne oceniające:ruchy czynne,bierne,oporowe,4) Testy specjalneneurologiczne,ortopedyczne,naczyniowe,osteopatyczne,5) Badanie palpacyjne:warstwowe tkanek,ruchomości kręgosłupa i stawów,pozycja i ruchomość narządów trzewnych.6) Ustalenie dysfunkcji i jej przyczyny. 7) Testy kontrolne, potwierdzające hipotezę i skuteczność leczenia. 8) Optymalnie dopasowana terapia. 9) Zalecenia dla pacjenta:autoterapia poprzez odpowiednie ćwiczenia,profilaktyka,Postępowanie lecznicze jest równie złożone jak diagnostyczne, choć niewątpliwie właściwe określenie dysfunkcji i jej rodzaju jest procesem często trudniejszym niż sama terapia. Cel leczenia to odzyskanie prawidłowej homeostazy struktur i funkcji organizmu charakteryzujących zdrowie. Odbywa się to bez inwazyjnych metod leczniczych, oraz bez farmakoterapii. Stosowane metody terapeutyczne pozostają w harmonii z ludzkim organizmem pomagając osiągnąć stan równowagi. Jest to możliwe dzięki wiedzy i znajomości praw rządzących ciałem człowieka poprzez wnikliwe studiowanie anatomii i fizjologii. Osteopata może leczyć zaburzenia funkcjonalne oddziałując na układ mięśniowo-szkieletowy, nerwowy, oraz układ naczyniowy (krwionośny i chłonny). | |
| Techniki osteopatyczne | |
| Znając problem, który należy rozwiązać osteopatia zawiera w sobie wiele metod i technik terapeutycznych mogących przywrócić stan równowagi organizmu. Wpływają one na jego funkcjonowanie, oraz strukturę, a ich nadrzędnym celem jest stymulacja w ciele człowieka naturalnych mechanizmów regulujących. Terapeutyczne techniki osteopatyczne można ogólnie podzielić na dwie zasadnicze grupy[20,27,28]: 1) Techniki strukturalne, określane jako bezpośrednie i należą tu m.in. techniki:dużej prędkości i małej amplitudy (High Velocity Low Amplitude, HVLA), czyli omawiane wcześniej manipulacje, występujące tu w dwóch odmianach jako: klasyczne, oraz parametrów złożonych,mobilizacje stawów, pasywne, aktywne, półaktywne.2) Techniki funkcjonalne, określane jako pośrednie. Wśród technik drugiej grupy znajduje się wiele metod i form oddziaływania na różne składowe narządu ruchu, a także innych tkanek i narządów. W skład osteopatycznych terapeutycznych środków funkcjonalnych wchodzą następujące techniki [1,2,3,4,5,20,21,27]:uwalniania mięśniowo-powięziowego (Myofascial Release Technique, MRT),napięcia- przeciwnapięcia (Strain-Counterstrain, SCS),pozycyjnego uwalniania (Positional release, PR),ułatwionego pozycyjnego uwalniania (Fasilitated positional release, FPR),energii mięśniowej (Muscle Energy Technique, MET),mobilizacji tkanek miękkich (Soft-Tissue Technique),trzewne (Visceral Osteopathy),czaszkowo-krzyżowe (Cranial Osteopathy).Osteopatia, prócz wyżej wymienionych używa również środków zaczerpniętych z innych szkół terapeutycznych takich jak np. drenaż limfatyczny. W terapii w zależności od stwierdzonej przyczyny dolegliwości mogą znaleźć zastosowanie zarówno techniki bezpośrednie jak i funkcjonalne. | |
| Ogólne zasady leczenia | |
| Niezależnie od rodzaju zastosowanych środków i metod terapeutycznych celem nadrzędnym jest precyzyjne określenie rodzaju dysfunkcji na którą osteopata ma działać i jej usunięcie. W każdym przypadku terapia powinna być prowadzona w sposób zindywidualizowany i dopasowany do pacjenta. Musi odbywać się bezboleśnie mając na cały czas na uwadze maksymalny komfort chorego. Przestrzeganie tych zasad zapewnia optymalne bezpieczeństwo i skuteczność stosowanych technik. Integralną częścią leczenia jest odpowiedni instruktarz pacjenta w zakresie: • zachowania po zabiegu, • spodziewanych reakcjach pozabiegowych, • autoterapii, w skład której wchodzą m.in. ćwiczenia ruchowe, • szeroko rozumianej profilaktyki. Należy podkreślić, iż osteopatia nie jest panaceum na wszelkie dolegliwości człowieka, jednak w sposób szczególny postrzega go holistycznie. Poszukiwanie i rozwiązywanie przyczyn problemów, ich wzajemnych powiązań, w całym ciele pacjenta jest charakterystyczną cechą tej koncepcji. Czyni to z niej niewątpliwie najbardziej rozbudowany system diagnostyczno- terapeutyczny wśród metod terapii manualnej. | |
| BIBLIOGRAFIA | |
| Piśmiennictwo 1. Arkuszewski Z. Podręcznik medycyny manualnej. Atlas zabiegów- kręgosłup szyjny. Wydawnictwo Elipsa-Jaim. Kraków 2001.2. Arkuszewski Z. Podręcznik medycyny manualnej. Atlas zabiegów- miednica, kręgosłup lędźwiowy, kręgosłup piersiowy, żebra. Wydawnictwo Elipsa-Jaim, Kraków 2001.3. D’ Ambrogio K. J., Roth G.B. Positional Release Therapy. MOSBY, St. Louis. Missouri 1997. U.S.A.4. Finando D., Finando S. Trigger Point for Myofascial Pain. Healing Arts Press. Vermont 2005, Canada.5. Hartman L. EFO Almanach 2006 listing of osteopathic socio- professional association member of the European Federation of Osteopaths. EFO 2006.6. Hartman L. Podręcznik technik osteopatycznych w leczeniu manualnym kręgosłupa i stawów obwodowych. Wydawnictwo ZL Natura. Kielce 1999.7. Kaltenborn F.M. Manualne mobilizacje stawów kończyn. Wydawnictwo Rolewski. Toruń 1999.8. Kaltenborn F.M. Manual Mobilization of the joints, The spine. OPTP, Mineapolis, Minnesota 2003, U.S.A.9. Zembaty A. Kinezyterapia Tom 2. Wydawnictwo „Kasper” Sp. z o.o. 2003. |
Jeśli chcesz zadbać o swoje zdrowie i wyeliminować wszelkie dolegliwości bólowe, skontaktuj się z wykwalifikowanym fizjoterapeutą, który wykonuje zabiegi w ramach usług fizjoterapia poznań, masaż poznań oraz rehabilitacja poznań. Dowiedz się więcej odwiedzając stronę internetową tego specjalisty.